Διαχρονικά τα σχολεία έχουν τεράστιες ανάγκες σε εκπαιδευτικό προσωπικό, τις οποίες καλούνται να καλύψουν οι αντικαταστάτες/τριες. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, οι κάκιστες εργασιακές συνθήκες και οι ανύπαρκτοι όροι εργοδότησης, καθιστούν το ενδιαφέρον διεκδίκησης αντικαταστάσεων μειωμένο, με αποτέλεσμα τη μη κάλυψη των αναγκών στα σχολεία. Κατά συνέπεια, τα σχολεία δεν στελεχώνονται επαρκώς και οι μαθητές πολλές φορές και για αρκετές μέρες, διαμοιράζονται σε άλλες τάξεις. Το προσωπικό των σχολείων, καθεχρονικά καταβάλλει υπεράνθρωπες προσπάθειες για να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία των σχολείων, καλύπτοντας ουσιαστικά την αδυναμία της Επίσημης Πλευράς, να τα στελεχώσει ικανοποιητικά! Τα παιδιά όμως, στερούνται το δικαίωμα στη μάθηση, αφού χάνεται πολύτιμος διδακτικός χρόνος την ίδια ώρα που προκύπτουν σοβαρά θέματα ασφάλειας.
Αποτελεί κοινή παραδοχή πως οι αντικαταστάτες/τριες ενώ αποτελούν έναν πολύτιμο κρίκο της εκπαιδευτικής αλυσίδας, καλύπτοντας τις τεράστιες ανάγκες στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου, ταυτόχρονα στερούνται βασικών επαγγελματικών δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, δεν έχουν κανένα δικαίωμα σε πληρωμένη άδεια ασθενείας ή άδεια για προσωπικούς λόγους ή γονική άδεια, ακόμα και αν προσκομιστούν τα απαιτούμενα πιστοποιητικά ασθενείας ή απουσίας. Ταυτόχρονα, όταν απουσιάσουν από την εργασία τους για περισσότερες από 3 μέρες, η συγκεκριμένη αντικατάσταση τερματίζεται και δεσμεύονται από το σύστημα ώστε να μην μπορούν να διεκδικήσουν άλλη αντικατάσταση μέχρι την επιστροφή του εκπαιδευτικού που αντικαθιστούσαν. Συνεπώς, οι αντικαταστάτες, οι οποίοι είχαν εξασφαλίσει ολόχρονη ή μεγάλης διάρκειας αντικατάσταση, “τιμωρούνται” από το σύστημα μένοντας άνεργοι και ξεκρέμαστοι, επειδή πολύ απλά έτυχε να αρρωστήσουν, είτε προέκυψαν ανθρώπινες ή/και οικογενειακές ανάγκες/υποχρεώσεις.
Η διαχρονική αδιαφορία ή αδυναμία της Πολιτείας να προνοήσει για τα στοιχειώδη εργασιακά ζητήματα μιας μεγάλης ομάδας εκπαιδευτικών αλλά και η δυστοκία / δυσκολία των Εκπαιδευτικών Οργανώσεων να πιέσουν περισσότερο, έχει φέρει το όλο ζήτημα σε τέλμα! Τα προβλήματα των αντικαταστατών υπάρχουν για δεκαετίες, αλλά δεν σημειώθηκε η παραμικρή πρόοδος σε σχέση με αυτά. Τουναντίον, τα τελευταία χρόνια, τα έτσι κι αλλιώς ελάχιστα δικαιώματα των αντικαταστατών, κουτσουρεύτηκαν ακόμα περισσότερο. Επιγραμματικά, την τελευταία δεκαετία, οι αντικαταστάτες έγιναν ωρομίσθιοι και δεν εργάζονται με πλήρες ωράριο, τους στερήθηκε το ανεργιακό επίδομα για τις περιόδους των διακοπών των Χριστουγέννων και του Πάσχα, διορίζονται με μειωμένη μισθολογική κλίμακα και με νομοθεσία που σχετίζεται με το σύστημα διορισμών, το 2027 θα μείνουν εκτός επαγγέλματος.
Αναντίλεκτα, το ΥΠΑΝ έχει υποχρέωση να βρει λύσεις, ώστε τα παιδιά να μη στερούνται την παρουσία του αντικαταστάτη και να καλύπτονται οι ανάγκες που ολοένα και μεγαλώνουν. Ζητούμενο ο απαιτούμενος σεβασμός των εργασιακών δικαιωμάτων των αντικαταστατών/τριων και οι αξιοπρεπείς συνθήκες και όροι εργασίας, ως αναγκαίες προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της ποιότητας της Εκπαίδευσης. Επίσης, η διατήρηση του Πίνακα Διοριστέων είναι εκ των ων ουκ άνευ. Συγκεκριμένα, πρέπει να προχωρήσει άμεσα ο καθορισμός όρων εργοδότησης των αντικαταστατών, στα πρότυπα του συμβολαίου που δίνεται σε συμβασιούχους. Ειδικότερα, οι αντικαταστάτες πρέπει να δικαιούνται άδεια ασθενείας και απουσίας, γονική άδεια, ανεργιακό επίδομα για τις διακοπές Χριστουγέννων και Πάσχα, προσαυξήσεις, άδεια μητρότητας κ.ά. Τα αυτονόητα και στοιχειώδη δικαιώματα κάθε εργαζομένου/ης δηλαδή. Επιπρόσθετα, η Πολιτεία οφείλει να εξεύρει τρόπους για επίσπευση των διαδικασιών, ώστε οι αντικαταστάτες να πληρώνονται στην ώρα τους, όπως δικαιούται κάθε εργαζόμενος και όχι ένα ή και περισσότερους μήνες αργότερα. Επιβάλλεται δε, να ξεκινήσει άμεσα ο διάλογος και να ψηφιστεί από τη Βουλή η διατήρηση του Πίνακα Διοριστέων και μετά το 2027. Μόνο έτσι οι υποψήφιοι για εργασία σε θέση αντικαταστάτη, θα έχουν κίνητρο να παραμείνουν στο επάγγελμα. Εξάλλου, κανένας και καμιά, δεν πρόκειται να επενδύσει σε μια εργασία που θα τον οδηγήσει σίγουρα στην ανεργία μετά από 3 χρόνια! Σημειώνουμε, πως το ζήτημα της διατήρησης του πίνακα Διοριστέων έχει εγγραφεί ομόφωνα στην ημερήσια διάταξη της Επιτροπή Παιδείας της Βουλής, από τα τέλη του 2023, αλλά ακόμα δεν έχει συζητηθεί και δεν έχει ανοίξει ο διάλογος!
Το κράτος έχει υποχρέωση να εγκύψει στα προβλήματα των αντικαταστατών, να προσέλθει τάχιστα σε διάλογο και να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες ώστε να τα εξαλείψει. Ουσιαστικά η Πολιτεία καλείται να πράξει τα αυτονόητα και να μεταχειριστεί τους αντικαταστάτες, ως ισότιμα μέλη της Εκπαίδευσης! Η παροχή ισονομίας και κινήτρων για τους επηρεαζόμενους, θα βοηθήσει ώστε τα σχολεία να στελεχωθούν επαρκώς και να διασφαλιστεί η εύρυθμή τους λειτουργία. Οι Συνδικαλιστικές Οργανώσεις οφείλουν να πιέσουν και να λάβουν δυναμικά μέτρα αν χρειαστεί, σε περίπτωση που η Πολιτεία συνεχίσει να σφυρίζει αδιάφορα στα ανθρώπινα δικαιώματα των αντικαταστατών.
«Η ανοχή και η απάθεια είναι οι τελευταίες “αρετές” μιας θνήσκουσας κοινωνίας», Αριστοτέλης
Μαρία Κασάπη, Αντικαταστάτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης
Κλαίρη Σπύρου, Αντικαταστάτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης
Βαλεντίνος Νεοφύτου, Αντικαταστάτης Δημοτικής Εκπαίδευσης
Μιχάλης Αλεξόπουλος, Οργανωτικός Γραμματέας ΠΟΕΔ, Γενικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ.