Το 2015 η Κυβέρνηση και η Βουλή, στο όνομα του «εκσυγχρονισμού» και της απλόχερης προσφοράς ελπίδας σε άνεργους εκπαιδευτικούς, προώθησαν το νέο σύστημα διορισίμων, το οποίο πλασαρίστηκε ως κάτι καινοτόμο και σωτήριο. Πολύ πριν την ψήφιση του σχεδίου, είχε επισημανθεί εμφατικά πως το σχέδιο ήταν διάτρητο από νομικά κενά, αλλά και από στρεβλώσεις, πως η εκπαίδευση του τόπου θα έμπαινε σε αχαρτογράφητα νερά και με μαθηματική ακρίβεια το εγχείρημα θα κατέρρεε σαν χάρτινος πύργος.
Πέντε μόλις χρόνια μετά την εφαρμογή του σχεδίου, το ΥΠΑΝ έμμεσα παραδέχεται πως έχει αποτύχει. Όντας ανίκανο να προβλέψει τις συνέπειες και αφού δεν κατόρθωσε να διαχειριστεί τα προβλήματα και τις στρεβλώσεις, προσπαθεί απεγνωσμένα να προβεί σε ρυθμίσεις, που αποδεικνύουν πως δεν είχε και δεν έχει κανένα πλάνο. Η δε επιστημονικότητα που υποτίθεται πλαισίωσε το σχέδιο, έχει καταρριφθεί.
Στις 29 Δεκεμβρίου, το ΥΠΑΝ παρουσίασε στις Συνδικαλιστικές Οργανώσεις πρόταση[1] για βελτίωση της διαδικασίας πρόσληψης των εκπαιδευτικών και του συστήματος διορισμών στην εκπαίδευση, η οποία κατά το ΥΠΑΝ θα αποτελέσει τη βάση διαλόγου. Κατά την παρουσίαση του «οράματος» του ΥΠΑΝ, κατατέθηκε η παραδοχή πως δεν υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον εκ μέρους των εκπαιδευτικών να παρακαθίσουν σε εξετάσεις για να εγγραφούν στον πίνακα διορισίμων. Σημειώθηκε δε, πως ο αριθμός των εκπαιδευτικών που επιτυγχάνουν να εγγραφούν στον πίνακα διορισίμων δεν διασφαλίζει την κάλυψη μελλοντικών αναγκών σε εκπαιδευτικό προσωπικό. Ταυτόχρονα αναφέρθηκε πως ο αριθμός εκπαιδευτικών αορίστου χρόνου αυξάνεται συνεχώς, πράγμα που θεωρείται προβληματικό εκ μέρους του ΥΠΑΝ.
Η πρόταση του ΥΠΑΝ, πλαισιώθηκε από τον εύηχο στόχο της επένδυσης στη διαδικασία πρόσληψης εκπαιδευτικών και της διασφάλισης της στελέχωσης των σχολείων. Η πρόταση προνοεί σε μορφή πακέτου, τα ακόλουθα:
- Αντιμετώπιση της ανισορροπίας στις κατηγορίες θέσεων των εκπαιδευτικών για σκοπούς διορισμού (με μείωση του ποσοστού των έκτακτων εκπαιδευτικών στη ζώνη 7-10%), με ορίζοντα υλοποίησης το 2023-2027.
- Προσφορά συμβάσεων μόνο από τον πίνακα διορισίμων (τροποποίηση νομοθεσίας με έναρξη το 2023-2024), με στόχο τη μείωση των εκπαιδευτικών αορίστου χρόνου από τον πίνακα διοριστέων.
- Εισαγωγή συστήματος διορισμού με εξετάσεις κάθε 2 έτη με κατάργηση της στάθμισης των βαθμολογιών με σχετική τροποποίηση της νομοθεσίας, με έναρξη εφαρμογής το 2023 και καθολική εφαρμογή το 2031.
Με μια πρώτη ανάλυση της πρότασης του ΥΠΑΝ, διαφαίνεται το πόσο επιδερμικά και πρόχειρα, αντιμετωπίζονται τα ζητήματα στον χώρο της εκπαίδευσης. Καταγράφεται δε η παραδοχή, πως το νέο σύστημα διορισίμων και η γενική φιλοσοφία του Υπουργείου σε σχέση με τις διαδικασίες διορισμού, απέτυχε. Ουσιαστικά, όλα όσα είχαν τεθεί και αναδειχθεί σε βάθος το 2015, για τις ανυπολόγιστες συνέπειες και τα προβλήματα που θα ακολουθούσαν, έγιναν πράξη, με το ΥΠΑΝ να τρέχει για ακόμη μια φορά πίσω από τις εξελίξεις.
Αρχικά να σημειωθεί πως η αύξηση των οργανικών θέσεων στην εκπαίδευση, αίτημα το οποίο θέτουν εδώ και χρόνια οι Συνδικαλιστικές Οργανώσεις, σε καμιά περίπτωση δεν έπρεπε να διασυνδεθεί με οτιδήποτε άλλο. Η αύξηση των οργανικών θέσεων θα έπρεπε να είχε ήδη τροχοδρομηθεί ως ένα ουσιαστικό μέτρο άρσης των στρεβλώσεων σε θέματα στελέχωσης και διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού. Πρόκειται για ένα δίκαιο αίτημα αφού αφενός οι ανάγκες που πληρούνται με συμβάσεις είναι πάγιες και διαρκείς και αφετέρου δεν θα επιφέρει ουσιαστικό κόστος για το κράτος. Ως γνωστόν, το ποσοστό των συμβασιούχων ορισμένου και αορίστου χρόνου επί του συνόλου των εκπαιδευτικών στη Δημοτική είναι ιδιαίτερα ψηλό. Το ποσοστό αυξάνεται ακόμη περισσότερο στην Προδημοτική ενώ στην Ειδική έχει ξεπεράσει πλέον το 50%. Εξαιτίας αυτού προκαλείται καθυστέρηση στη στελέχωση των σχολείων. Παράλληλα, όπως εξηγεί ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η αβεβαιότητα που συνοδεύει αυτά τα καθεστώτα εργασίας, μπορεί να οδηγήσει σε άγχος ή ακόμη και να επηρεάσει την απόδοση ορισμένων υπαλλήλων.
Σε σχέση με τα άλλα δύο σημεία της πρότασης του Υπουργείου, που περιλαμβάνουν την προσφορά συμβάσεων μόνο από τον πίνακα διορισίμων και την εισήγηση όπως η κάθε εξέταση για το νέο σύστημα διορισμών να είναι και μια νέα διαδικασία, είναι σαφές πως στερούνται λογικής και μόνο ως πυροτεχνήματα μπορούν να ιδωθούν. Η πρόταση ουσιαστικά ανατρέπει τα δεδομένα του συστήματος διορισμών, και αποτελεί κοροϊδία προς όλους τους εκπαιδευτικούς που απασχολούνται με συμβάσεις (συμβασιούχους, αορίστου χρόνου εκπαιδευτικούς και αντικαταστάτες). Πρόκειται εξόφθαλμα για άνιση μεταχείριση και δυσμενή διάκριση μεταξύ των υποψηφίων. Προκύπτουν επίσης ηθικά ζητήματα, αφού στερείται το δικαίωμα διορισμού με σύμβαση σε μεγάλη μερίδα εκπαιδευτικών, με αυθαίρετο και ενδεχομένως παράνομο τρόπο. Προτείνεται επίσης, πως μετά από διετή εργοδότηση με επιτυχία σε διαδικασία εξετάσεων, οι εκπαιδευτικοί θα ξαναμπαίνουν στην ίδια ψυχοφθόρα διαδικασία, με ορατό τον κίνδυνο να μην επαναδιοριστούν, δημιουργώντας εκπαιδευτικούς μιας χρήσης. Είναι άξιον απορίας ποιοι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα επιλέξουν να γίνουν εκπαιδευτικοί, να σπουδάσουν τέσσερα χρόνια, να αποκτήσουν μεταπτυχιακό τίτλο να περάσουν από την επίπονη διαδικασία των εξετάσεων, για να εργαστούν για δύο χρόνια και στη συνέχεια να παρακαθίσουν ξανά σε εξετάσεις. Το ΥΠΑΝ ενώ αναφέρει πως επιθυμεί να επενδύσει στη διαδικασία πρόσληψης, με τις ενέργειές του οδηγεί στην καταρράκωση και αποδόμηση του κύρους του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού, το οποίο σε καμιά περίπτωση πλέον δεν θα είναι ελκυστικό για κανέναν!
Τέλος, καταγράφεται η γενική αδυναμία του συστήματος διορισμών και η ανικανότητα του Υπουργείου να βρει ουσιαστικές και δίκαιες λύσεις. Διαφαίνεται η αδυναμία διαχείρισης και διασφάλισης των εκπαιδευτικών αορίστου χρόνου, η ελλιπής προσφορά σε σχέση με τις εκπαιδευτικές ανάγκες, τα τεράστια νομικά κενά κ.ά. Η αποτυχία των αξιολογικών εργαλείων σε όλες τις σειρές εξετάσεων πλέον δεν είναι διαχειρίσιμη, με παραδοχή από το ίδιο το ΥΠΑΝ. Τα χαμηλά ποσοστά επιτυχίας, έχουν καταδείξει την προφανή αποτυχία των δοκιμίων να αξιολογήσουν σωστά. Η δε σκιά ως προς τη διαφάνεια και την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων με τη στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων, πλέον είναι δεδομένο γεγονός, με το ΥΠΑΝ να έχει πρόθεση να την καταργήσει εντελώς. Σημειώνεται πως το ΥΠΑΝ έχει ήδη προχωρήσει σε τροποποιήσεις όσον αφορά τη στατιστική επεξεργασία αφού το 2019 πρώτα οι υποψήφιοι επιτύγχαναν και στη συνέχεια γινόταν η επεξεργασία ενώ το 2021 αντιστράφηκε η σειρά, αλλοιώνοντας πιθανόν τους καταλόγους καθώς και τους διορισμούς των τελευταίων χρόνων!
Το ΥΠΑΝ οφείλει να προχωρήσει άμεσα σε αύξηση των οργανικών θέσεων στην εκπαίδευση, εντός συγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης, αφού αποτελεί υποχρέωσή του ως εργοδότης. Σε σχέση με το σύστημα διορισμού και τις στρεβλώσεις που παρατηρούνται, καθαρά με ευθύνη του ΥΠΑΝ και της προχειρότητας που χαρακτήριζε το ΝΣΔΕ, σαφώς και πρέπει να γίνουν διορθωτικές ενέργειες. Τέτοιες όμως, που να χαρακτηρίζονται από δικαιοσύνη, ισονομία και σεβασμό στους συναδέλφους. Οτιδήποτε άλλο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό.
Μιχάλης Αλεξόπουλος, Οργανωτικός Γραμματέας ΠΟΕΔ, Γενικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ
Λεωνίδας Χατζηλοΐζου, Μέλος ΔΣ ΠΟΕΔ, Οργανωτικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ
[1] http://enimerosi.moec.gov.cy/mobile/ypp14916