ΤΩΝ ΛΕΩΝΙΔΑ ΧΑΤΖΗΛΟΪΖΟΥ* ΚΑΙ ΜΙΧΑΛΗ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ**
Το σύστημα διορισμού εκπαιδευτικών ήταν ένα ζήτημα που απασχολούσε την κοινωνία, τους εκπαιδευτικούς, τους αρμόδιους φορείς και τα πολιτικά κόμματα αρκετά συχνά, για αρκετές δεκαετίες. Προτάσεις για σχέδια διορισμού, σχεδόν πανομοιότυπα μεταξύ τους, έρχονταν και έφευγαν από τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Τελευταίο προτεινόμενο σχέδιο διορισμού ήταν αυτό του Κώστα Καδή. Η συγκεκριμένη πρόταση αφού έτυχε κάποιων τροποποιήσεων, τελικά ψηφίστηκε σε νόμο το 2015, παρά τις έντονες αντιδράσεις των εκπαιδευτικών και κυρίως της ΠΟΕΔ. Όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα στήριξαν το εν λόγω νομοσχέδιο είτε με τη θετική τους ψήφο είτε με την αποχή τους.
Οι αντιδράσεις της ΠΟΕΔ εστιάζονταν στο γεγονός πως μία εξέταση δεν μπορούσε να εντοπίσει τον ικανό εκπαιδευτικό, ενώ την ίδια ώρα η εξέταση αμφισβητούσε τα πτυχία των εκπαιδευτικών. Οι υποψήφιοι θα έμπαιναν στη βάσανο των εξετάσεων ανά δύο χρόνια, προκαλώντας εργασιακή αβεβαιότητα και συνεπακόλουθο άγχος. Είχε δε επισημανθεί πως υπήρχαν νομικά κενά και θα δημιουργούνταν στρεβλώσεις από τη στατιστική επεξεργασία και τη στάθμιση των εξεταστικών κατά την εφαρμογή του συστήματος. Παράλληλα, εκατοντάδες εκπαιδευτικοί που ήδη εργάζονταν στο δημόσιο σχολείο ή ήταν κοντά στον διορισμό θα οδηγούνταν εκτός εκπαίδευσης, ενώ θα εντείνονταν η εργασιακή αβεβαιότητα των υποψηφίων, αφού για να διατηρηθεί το σύστημα κάθε μερικά χρόνια θα ανακυκλώνονταν οι εκπαιδευτικοί για να προσληφθούν άλλοι. Τέλος, η μετατροπή του καθεστώτος μεγάλης μερίδας εκπαιδευτικών σε αορίστου χρόνου (δικαίως, μετά από 30 μήνες υπηρεσίας στο δημόσιο σχολείο), θα ακύρωνε το σύστημα διορισμού και τις εξετάσεις, αφού δεν θα υπήρχαν διαθέσιμες θέσεις μετά από μερικά χρόνια.
Επτά χρόνια μετά τη ψήφιση του σχεδίου και πέντε χρόνια μετά την πρώτη διεξαγωγή εξετάσεων το 2017, το ΥΠΑΝ παραδέχθηκε και επίσημα πως δεν είναι βιώσιμο. Από τη μία οι προσφυγές για τη στατιστική επεξεργασία που γίνεται για στάθμιση των εξεταστικών και από την άλλη η μετατροπή μεγάλου αριθμού εκπαιδευτικών σε αορίστου χρόνου, δημιουργεί τεράστια προβλήματα για την αρμόδια αρχή. Ο δε αυξημένος βαθμός δυσκολίας της πρώτης εξεταστικής, πάνω στην οποία βασίζεται η στάθμιση των επόμενων εξεταστικών, δημιουργεί πρόβλημα σε μεγάλο αριθμό ειδικοτήτων αφού επιτυγχάνει πολύ μικρός αριθμός εκπαιδευτικών. Το πρόβλημα έχει οξυνθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό, που το ΥΠΑΝ σε μια απέλπιδα προσπάθεια να ανατρέψει μια μη ανατρέψιμη κατάσταση, εξετάζει το ενδεχόμενο να τροποποιήσει την ισχύ των εξετάσεων από 10 χρόνια σε 2, με αποτέλεσμα οι υποψήφιοι να πρέπει να παρακάθονται σε εξέταση κάθε 2 χρόνια! Οι λόγοι είναι προφανείς, αφού αφενός με αυτό τον τρόπο δε θα χρειάζεται να γίνεται στατιστική επεξεργασία και στάθμιση των εξεταστικών, εγχείρημα που έχει αποδειχθεί αδύνατον να επιτευχθεί και αφετέρου όταν ισχύει για 2 χρόνια η εξέταση, οι εκπαιδευτικοί που επιτυγχάνουν να διοριστούν μέσω του συστήματος δεν θα προλαβαίνουν να μετατραπούν σε αορίστου χρόνου. Έτσι, το κράτος θα μπορεί να τους στέλνει με συνοπτικές διαδικασίες στο σπίτι τους… Η όλη φιλοσοφία πάνω στην οποία υποτίθεται πως εδράζεται η εφαρμογή του συστήματος, η επιλογή δηλαδή των καλύτερων εκπαιδευτικών, τουλάχιστον σε σχέση με την επιτυχία στις εξετάσεις, θα ανατραπεί ετσιθελικά, απλά και μόνο για να επιβιώσει για μερικά ακόμη χρόνια το σύστημα.
Ουσιαστικά όμως, μια τέτοια ρύθμιση απλά θα παρατείνει την αναπόφευκτη κατάρρευση του συστήματος για μερικά χρόνια και θα δημιουργήσει αλυσιδωτά περισσότερα προβλήματα όταν τελικά επέλθει. Δυστυχώς για ακόμη μια φορά, η Επίσημη Πλευρά αδυνατεί να δει το πρόβλημα συνολικά, αποτυγχάνει να δώσει ουσιαστικές και δίκαιες λύσεις και δε στοχεύει σε μια πολιτική που θα λύσει το πρόβλημα σε βάθος χρόνου. Σε μεγάλα εκπαιδευτικά συστήματα με εκατοντάδες χιλιάδες εκπαιδευτικούς ένα σύστημα διορισμού με την παρούσα φιλοσοφία πιθανόν να μπορούσε να δουλέψει. Στην Κύπρο, οι διαθέσιμες θέσεις είναι και θα είναι πολύ λίγες, ενώ οι υποψήφιοι λόγω της μαζικής και ανεξέλεγκτης παραγωγής εκπαιδευτικών από τα πανεπιστήμια, είναι πολλοί.
Το σύστημα διορισμού αυτή τη στιγμή ελίσσεται σε κινούμενη άμμο και οι αποσπασματικές και απέλπιδες προσπάθειες διάσωσής του, απλά παρατείνουν το πρόβλημα και μεγιστοποιούν τις συνέπειες που θα επέλθουν μετά την ολική κατάρρευση. Το ΥΠΑΝ οφείλει να εγκαταλείψει οποιαδήποτε πρόθεση για μονομερείς αλλαγές στο σύστημα και να προσέλθει σε εποικοδομητικό διάλογο με τους επηρεαζόμενους φορείς, έτσι ώστε να διασωθεί. Έστω και τώρα, οι έχοντες την εξουσία έχουν υποχρέωση να είναι Προμηθείς και όχι Επιμηθείς. Σε αντίθετη περίπτωση η πιθανότητα κατάρρευσης του συστήματος ολοένα και αυξάνεται, με απρόβλεπτες συνέπειες στο εκπαιδευτικό σύστημα.
*Μέλος ΔΣ ΠΟΕΔ, Γενικός Οργανωτικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ
**Γενικός Οργανωτικός Γραμματέας ΠΟΕΔ, Γενικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ